De dag nadat ik in Parijs arriveerde, opende de tentoonstelling La Sainte Anne, l’ultime chef-d’œuvre de Léonard de Vinci in het Louvre. Na alle ophef over de restauratie van dit schilderij van Da Vinci en de grote tentoonstelling over hem in Londen die ik helaas gemist heb, stond deze tentoonstelling hoog op mijn museum-wensenlijstje. En ik had geluk, want via mijn werk ontving ik een uitnodiging voor de openingsavond, waardoor ik op de dag van aankomst in Parijs al naar de tentoonstelling kon. De tentoonstelling laat het gerestaureerde schilderij Anna te drieën zien samen met diverse ontwerptekeningen en schetsen die bijgedragen hebben tot het tot stand komen van het schilderij. Ook zijn er diverse schilderijen te zien uit het atelier van Da Vinci die eenzelfde onderwerp tonen. Veel Anna’s dus, en natuurlijk Maria’s met kind. Want het schilderij toont Anna samen met Maria en kind en in sommige gevallen ook met Johannes de Doper. In het uiteindelijke schilderij van Da Vinci is Johannes de Doper vervangen door een lam.
De afgelopen maanden zijn er in de pers en de kunstwereld al diverse meningen geweest over de restauratie van het schilderij. De restauratie zou te sterk uitgevoerd zijn, te Engels (blijkbaar poetsen die hun schilderijen flink op), niet zoals Da Vinci het bedoelde enzovoort enzovoort. Maar over het kunsthistorische en de restauratie wil ik het eigenlijk helemaal niet hebben, dat laat ik liever over aan de experts. Ik wil vooral schrijven over of de tentoonstelling interessant is om te bezoeken. Ik vond het erg interessant, maar op een gegeven moment was ik wel een beetje uitgekeken na Anna na Anna na Anna gezien te hebben.
Wat erg leuk is om te zien zijn de ontwerptekeningen en schetsen die Da Vinci maakte. Ik wist het al wel, maar wat kon die man tekenen. De manier waarop plooien in kleding vorm krijgen, hoe gezichten uitdrukking krijgen en de liefde waarmee hij zijn onderwerp benadert, is geweldig.
Er zouden drie grote ontwerptekeningen gemaakt zijn, alvorens het schilderij tot stand kwam. In deze tekeningen verandert de compositie meerdere malen totdat deze sterk genoeg bevonden werd; de sterkste diagonale lijn om de aandacht naar het kind te leiden.
Als je als leek wil weten hoe een schilderij tot stand komt en wat er allemaal voor denkwerk aan vooraf kan gaan, dan is de tentoonstelling zeker een aanrader. Als je de discussie een beetje gevolgd hebt over de restauratie, dan is het ook interessant. Je moet immers zelf bepalen wat je er van vindt. Ik kan niet zeggen of ik de restauratie geslaagd vind of niet, maar het schilderij is wel opgeknapt. Had het minder gekund? Misschien. Is het nu te helder, te fris, te nieuw? Geen idee, wat weet ik er nou van. Ik vond het geweldig het schilderij te zien, in samenhang met andere schilderijen met hetzelfde onderwerp, afgeleid van ontwerp schetsen uit het atelier van Da Vinci. Iedereen wil zich toch vergapen aan het werk van deze grote meester.
Als kers op de taart hing de Kopie van de Mona Lisa uit het Prado (Madrid) er. Dit schilderij, dat speciaal voor de tentoonstelling in Londen werd gerestaureerd, bleek na de restauratie een kopie van de Mona Lisa te zijn die in dezelfde tijd als de Mona Lisa geschilderd is. Ik had het schilderij niet verwacht, maar als ik het geweten had van te voren dat was ik alleen daarvoor al naar het Louvre gegaan. Stel je de Mona Lisa voor maar dan helder, zonder vergeelde vernis. Een verademing. Je ziet haar opeens als de jonge vrouw die ze onder de dikke vieze laag is.
De ‘echte’ Mona Lisa schijnt niet gerestaureerd te kunnen worden omdat ze te kwetsbaar zou zijn. Daarnaast trek het schilderij natuurlijk miljoenen bezoekers per jaar, het Louvre kijkt wel uit dit schilderij langdurig van zaal te halen voor restauratie. En dat is heel jammer, zeker als je het schilderij uit het Prado ziet.
Wow, niet alleen Da Vinci kon schilderen, maar de collega’s in zijn atelier zeker ook! De tentoonstelling is nog te zien tot 25 juni 2012, als je in de buurt bent, zeker gaan!